اهمیت جنگل جنگل تنها پوشیده از درخت، درختچه و گیاهان نیست این تنها شکل ظاهری جنگل است. از طرف دیگر خاک جنگل که شبکه بسیار وسیعی از ریشه های نباتات را در بر می گیرد محتوی موجودات بیشماری نظیر قارچ ها، باکتری ها و حیوانات کوچک است که در بنای ساختمان جنگل شریک می باشند. درون خاک روی گیاهان کوچک، درختچه ها و شاخه های درختان گروه بیشماری از جانداران مختلف زیست می کنند که از موجودات پست و کوچک از قبیل حلزون، کنه و انواع سخت بالپوش ها آغاز شده، به حیوانات عالی مانند پرندگان و پستانداران خاتمه می یابند. بنابراین تخریب جنگل فقط ختم به از بین رفتن درختان و درختچه های آن نمی شود. با تخریب جنگل پوشش گیاهی به تدریج از بین می رود و در نتیجه آن حشرات، حیوانات و پرندگانی که وابسته به این پوشش (درختی و علفی) بودند از بین خواهند رفت. جنگل ها جزو منابع تجدید شونده محسوب می گردند. هر چند اگر این موهبت الهی به درستی استفاده نشود و به شدت عاری از پوشش شود، فرایند احیاء آن بسیار به درازا می کشد. جنگل فواید بسیاری دارد که حفظ آن در مرحله اول به نفع خود بشر است. نابودی جنگل همیشه با دخالت مستقیم و غیر مستقیم انسان بوقوع پیوسته است. به عنوان مثال با انجام بهره برداری بی رویه و قطع یکسره در جنگل شرایط بروز سیل و طوفان و همچنین تشدید بیماری ها و آفات فراهم گردیده است. ذیلا برخی آز آفات و بیماریهای عمده جنگل تقدیم حضور می گردد باشد که مورد توجه واقع گردد آفات و بیماری های عمده جنگل: 1- جوانه خوار بلوط (Tortix viridana ) این آفات بیشتر در درختان بلوط دیده می شود . پروانه فري يا كرم خراط (Leopard moth) Zeuzera pyrina (Lep: Cossidae) اين حشره به گونه‌هاي بسياري از درختان مثمر و غيرمثمر حمله مي‌كند. از درختان مثمر سيب ميزبان اصلي آن در ايران است ولي خسارت آن روي گلابي، به و گردو نيز ديده شده است. از گياهان غيرمثمر مي‌توان به افرا، بيدمشك، بيد، نارون، بوط و زبان گنجشك اشاره نمود. در دنيا 150 ميزبان براي آفت ذكر شده است. درخت سيب به اين آفت خيلي حساس و زود از پا درمي‌آيد در حاليكه گردو تا حدودي مقاوم است. زيست‌شناسي پروانه فري در ايران هر دو سال يك نسل دارد. زمستان را به صورت لاروهاي سنين مختلف در درون شاخه درختان ميزبان مي‌گذراند. در اواسط بهار لاروهايي كه رشدشان كامل شده تبديل به شفيره مي‌شوند و اواخر بهار شب‌پره‌ها به تدريج ظاهر مي‌شوند. حشرات ماده اصولاً هيچ نوعي تغذيه‌اي نداشته و به جهت سنگيني قادر به پرواز نيستند. پس از جفت‌گيري اغلب در مدخل سوراخ خروجي، شكاف ته و حتي روي زمين تخمريزي مي‌كنند. هر حشره ماده نزديك به هزار تخم مي‌گذارد. اين تخمها خوراك مناسبي براي مورچه‌ها هستند. به فاصله يك تا دو هفته تخم‌ها تفريخ شده و لاروهاي كوچكي خارج مي‌شوند. تغذيه اصلي لاروها از چوب شاخه و تنه است. لاروها ضمن تغذيه فضولات نارنجي رنگ خود را از سوراخ ورودي كه در ضمن سوراخ خروجي آنها نيز خواهد بود به صورت گلوله‌هاي كوچك و مدور بيرون مي‌ريزند. اين فضولات در پاي درختان مبتلا جمع مي‌شوند و اين خود يكي از راههاي بسيار آسان تشخيص وجود پروانه فري مي‌باشد. كانالهايي كه در داخل چوب بوسيله لارو اين حشره بوجود مي‌آيد مستقيم و حدود 30 تا 40 سانتيمتر طول دارد و بستگي به گونه ميزبان دارد. حمله اين آفت روي سيب استقرار ساير حشرات چوبخوار و مخصوصاً اسكوليت درختان ميوه و پروانه زنبور مانند را به دنبال خواهد داشت. چون دهانه خروجي دالانهاي لاروي پروانه فري محل مناسبي براي تخمريزي و در نتيجه خسارت پروانه زنبور مانند است. لاروها با تارهايي بسيار نارك كه با غدد دهاني خود مي‌سازد از شاخه‌اي به شاخه ديگر منتقل مي‌شوند. لاروها پس از تغذيه كامل تبديل به شفيره مي‌شوند. دوره شفيرگي 20 تا 40 روز طول مي‌كشد. در كرج اين زمان به تدريج از اوايل ارديبهشت ماه شروع و تا اوايل شهريورماه نزديك به 5 ماه اوليه ادامه دارد. پروانه‌هاي كامل پس از ظهور از همان سوراخ ورودي خارج مي‌شوند. کنتـــــــرل: 1ـ از دشمنان طبيعي اين آفت مي‌توان به مورچه‌هاي شكاري (عادت تخم‌خواري) و سن‌هاي Reduviidae (عادت لاروخواري) اشاره نمود. 2ـ رعايت اصول به زراعي، هرس و سوزاندن شاخه‌هاي خشك و آلوده از شدت خسارت‌هاي بعدي مي‌كاهد. 3- در موردي كه تعداد درختان آلوده كم باشد مي‌توان با فرو بردن مفتولي در درون سوراخهاي ورودي، لاروهاي آفت را از بين برد. 4ـ استفاده از قرص و خمیرهایی که گازهای سمی تولید می کنند. 5ـ امروزه در اكثر كشورهاي جهان از فرمون‌هاي جنسي به صورت تكنيك Mating disruption در قالب مبارزه تلفيقي عليه اين آفت استفاده مي‌شود. 6- بهترين موقع مبارزه شيميايي زماني است كه لاروهاي سن اول به قسمت‌هاي جوان گياه كه همان رگبرگها و دمبرگها و شاخه‌هاي نازك است حمله مي‌كنند در اين موقع چون عمق نفوذ لاروها هنوز چندان زياد نيست مي‌توان با استفاده از سموم نفوذي مؤثر براي از بين بردن آفت استفاده كرد. آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و 2درهزار دیازینون EC60% و 1 درهزار ۲- پروانه خانواده( Geametrida ) این آفت در درختان جنگلی از جمله انجیلی ، ممرز ، راش و... مرفولوژی: پروانه ها ظریف و به اندازه های کوچک تا متوسط ،بالها عریض و دارای خطوط موجدار ،ماده ها ممکن است بی بال باشند . رگبال Sc در بال عقب در قسمت قاعده خمیده شده و وارد زاویه بازوئی بال شده است. رگبال بازوئی (Cu) در بالهای جلو سه شاخه بنظر میرسند . تعداد پاهای کاذب لارو تکمیل نبوده و دارای دو یا سه جفت پای کاذب در انتها ی بدن و در وسط بدن فاقد پای کاذب هستند. و از اینرو بصورت وجبی یا نیم حلقه ای حرکت میکنند بدین ترتیب که قسمت انتهای بدن خود را نزدیک پاهای قفس سینه قرار داده و سپس جلوی بدن را حرکت میدهند . در صورت آشفته شدن قسمت جلوی بدن را بلند کرده و بی حرکت میمانند. زیست شناسی: لارو برگخوار و از آفات درختان غیر مثمر ،یک نسلی ،زمستان گذرانی شفیره از نظر تعداد گونه سومین خانواده در راسته بالپولکداران است. مثال Paleactrita sp و Alesophila sp لارو آفت درختان خزان کننده است . 3- ابریشم باف ناجور( Lymantria dispar ) این آفت و بیماری بر روی درختان جنگلی از قبیل بلوط ، ممرز ، انجیلی و انواع سوزنی برگان دیده می شود . ( Gypsy moth) Lymantria dispar (Lep: Lymantriidae) اين حشره آفتي است پلي فاژ و در دنيا به بيش از 500 گونه حمله مي‌نمايد. در ايران گاهي به حالت طغياني درمي‌آيد و به خصوص در نواحي شمال روي درختان جنگلي پهن برگ و درختان ميوه خسارت مي‌زند. زيست‌شناسي زمستان را به صورت تخم و در حالت دياپور سپري كرده و در اوايل بهار بتدريج تخمها تفريخ ولاروها خارج مي‌شوند. لاروها 45 تا 70 روز فعاليت برگخواري شديد از خود نشان مي‌دهد. انتقال لاروهاي جوان يا لاروسن اول بوسيله باد و بوسيله رشته‌هاي ابريشمي مي‌باشد. لارو پس از تغذيه در محل مناسبي تبديل به شفيره مي‌شود. شفيره بوسيله تارهاي ابريشمي به تنه درخت يا چيز ديگر خود را متصل مي‌كند. مرحله شفيرگي 10 تا 14 روز به طول مي‌انجامد. پروانه‌هاي ماده پس از خروج به علت سنگيني بدن خود قادر به پرواز دور نمي‌باشند و در همان حول و حوش محل خروج از شفيره پس از جفت‌گيري، تخمهاي خود را به صورت توده‌هاي بيضي شكل به تعداد 500 تا 2000 عدد در رويپوست صاف تنه و شاخه‌هاي جوان ميزبان و يا روي قسمت‌هاي مختلف درخت روي سنگ و روي كنده‌هاي بريده شده درخت قرار مي‌دهند. تخمها تا اندازه‌اي گرد و كرم رنگ هستند. از اواسط تابستان تا بهار آينده نزدگي خود را به حالت تخم مي‌گذارنند. مبازه 1ـ دشمنان طبيعي پارازيتوئيد شفيره Brachymeria intermedia (Hym.: Chalcididae) پارازيتوئيد لارو Exorista larvarum (Dip.: Tachinidae) پارازيتوئيد لارو Apanteles sp. (Hym.: Braconidae) 2ـ کنترل شیمیایی استفاده از ديفلوبنزورون (ديميلين) به نسبت 0.3 در هزار يا باکتری B.t به نسبت 2.5 تا 3 در هزار 4- شپشک پنبه ای راش( Cryptococcus fagi ) این بیماری بر روی درخت راش دیده می شود . شپشك پنبه اي راش Cryptococcus fagisuga Barspar با تغذيه از شيره درختان راش و همچنين انتقال قارچ مخرب نكتريا، ضعف و همچنين مرگ درختان را به دنبال دارد. نتايج حاصل از تجزيه و تحليل داده ها نشان مي دهد كه: الف) شپشك پنبه اي راش غالباً درختان راش را در ارتفاعات پايين تنه مورد حمله قرار مي دهد. ب) 23% از درختان راش منطقه با شدت هاي مختلف به اين آفت مبتلا هستند. ج) همبستگي شديدي بين فراواني آفت و قطر درختان راش مشاهده مي شود به گونه اي كه با افزايش قطر بر فراواني آفت افزوده مي گردد. د) بين فراواني آفت و ارتفاع از سطح دريا رابطه عكس وجود دارد، به عبارتي با افزايش ارتفاع از سطح دريا از فراواني آفت به نحو چشمگيري كاسته مي شود. م) در شيب هاي شمالي فراواني آفت به مراتب بيشتر از شيب هاي جنوبي و دامنه هايي از مناطق جنگلي است كه نور گير هستند. ن) بخش هايي از تنه درختان كه در جهت شمالي قرار داشته¬ اند بيشتر از جهت هاي جنوبي مورد حمله آفات قرار گرفته اند. با توجه به نتايج بدست آمده مي توان قضاوت نمود كه عامل نور و رطوبت نقش تعيين كننده اي در فراواني اين آفت دارند. لذا مديريت اصولي برگرفته از علم جنگل شناسي در راشستانها با توجه به نيازها و سرشت اكولوژيكي درختان راش از جمله مهمترين روش مبارزه با اين آفت محسوب مي شود. 5- مرگ هلندی نارون : این آفت و بیماری که بر روی درختان جنگلی از قبیل ملج و اوجا و آزاد دیده می شود که طی چند سال اخیر اغلب درختان از خانواده نارون را از بین برده و نسل این درختان در حال انقراض است و باید بیشتر به این درختان توجه شود . بیماری مرگ هلندی نارون یکی ازمهمترین بیماریهای آوندی است که تاکنون باعث بوجود آمدن اپیدمی های بسیار شدید و وسیعی دردنیا شده است. امروزه با توجه به ظهور گونه ها و نژادهای مهاجم تر بیماری، در راستای اقدامات مدیریتی علیه این بیماری، بهترین راه استفاده از گونه ها و واریته های مقاوم تشخیص داده شده است. در تحقیقی که توسط ميرمعصوم عراقي و همکاران در سال 1387 صورت گرفت میزان مقاومت سه گونه نارون چتری ( Umus carpinifolia var. umbraculifera Rehd)، ملج (U. glabra Huds ) و چینی (U. parvifolia Jacq ) دراثر مایه کوبی با 3 جدایه از قارچ Ophiostoma novo-ulmi تحت شرایط گلخانه ای مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون تعیین درصد پژمردگی و ریزش برگ نشان داد که نهالهای نارون چتری و ملخ دارای حساسیت بسیار زیادی به عامل بیماری هستند و پس از گذشت 8 هفته بطور کامل دچار پژمردگی شدند، ولی نهالهای نارون چینی پس از گذشت این مدت درصد پژمردگی کمی از خود نشان دادند. بررسی درصد پژمردگی نهالهاس از 8 هفته از زمان مایه کوبی نشان داد که نهالهای نارون چینی با 11-1 درصد در مقایسه با دو گونه دیگر به طور معنی داری (5%>P) حساسیت کمتری نسبت به جدایه های عامل بیماری نشان دادند. در این میان، جدایه On3 عامل بیماری نسبت به دو جدایه دیگر شدّت بیماری زایی بیشتری داشت. همچنین، این تحقیق نشان داد که به رغم مقاومت نسبی نارون چینی در برابر این بیماری، نژادهای جدید عامل بیماری از توان بیماری زایی بیشتری برخوردار هستند. استفاده از این گونه نارون، به عنوان گونه ای مقاوم نسبت به بیماری مرگ هلندی در سطح بسیار وسیع در کشور و نیز بکارگیری آن در برنامه های اصلاح نارون و جایگزینی آن به جای گونه های حساس نظیر نارون چتری و ملج در این مقاله بحث شده است. 6-خشکیدگی زربین ( Diplodia pinea ) این بیماری در درختان زربین دیده می شود و می توان زربینستان حسن آباد چالوس را نام برد این جنگل باستانی در تحدید این بیماری قرار دارد . این بیماری به صورت خشکیدگی از نوک درختان ضاهر شده که این خشکیدگی به تدریج به سمت پایین ادامه می یابد. گاهی خشکیدگی در فاصله 2-5/1 متری از نوک درخت متوقف می شود ولی در بسیاری از موارد پس از چندسال خشکیدگی کامل درخت را به دنبال خواهد داشت. بر روی تنه درختان آلوده نیز شکافهایی در امتداد طولی درخت بر پوسته تنه ایجاد شده که با ترشح صمغ همراه است. چوب ته در ناحیه خشک شده به رنگ قهوه ای بوده و این در حالیست که رنگ چوب در بخشهای زنده کاملاً سفید است. 7- لکه فیری افرا( Rhytisma acerinum )- این لکه بیشتر در درختان افرا (پلت ، شیردار ، کرب ) دیده مشود . نام علمی : Tar spot عامل بیماری Rhytisma acerinum Pers. Ex Fr. علائم: به محض آلودگی لکه های سبز مایل به زرد که معمولاً به صورت گروهی است روی برگها ظاهر می شود. در گونه های R. acerinum و R. punctatum لکه های کوچک به هم متصل شده و لکه های استرومایی بزرگ، سیاه و ضخیمی را که حدود 5/1-1 سانتیمتر قطر دارند به وجود می آورند. این لکه های استرومایی شبیه به لکه های قیر بوده و نام لکه قیری نیز به همین جهت برای این بیماری به کار رفته است. هرچند در گونه R. punctatum لکه ها به هم متصل نشده و لذا لکه های کوچک سیاه رنگ به طور مجزا و به صورت گروهی مشاهده می شوند. زیست شناسی R. acerinum: تصور می شود که لوله تندش قارچ از طریق روزنه های هوایی وارد گیاه شده و موجب آلودگی سلولهای اپیدرم و مزوفیل می شود. با رشد قارچ سلولها پاره شده و استرومایی با پوشش سیاه نازک تشکیل می گردد. پیکنیدهایی که درون استروما تشکیل می شوند تولید کنیدی می نمایند که این کنیدی ها آزاد شده و پراکنده می شوند، نقش کنیدی ها هنوز شناخته نشده است. با رشد و توسعه بیشتر رشته های هیف فرم جنسی یا آپوتسیم قارچ تشکیل می شود که سطح آنرا استرومای سیاه رنگ و ضخیمی می پوشاند. استروماها بعداً به هم متصل می شوند و لکه های بزرگ قیری تشکیل می دهند. آپوتسیم طی زمستان و اوایل پاییز مراحل تکاملی خود را درون برگهای ریخته شده می گذراند. در بهار استرومای سیاه رنگ پاره شده و آسکوسپورهای کشیده به خارج پرتاب می شوند. در آلودگی های شدید برگها می ریزند. کنترل: اهمیت بیماری معمولاً به حدی نیست که نیاز به کنترل باشد. تنها راه عملی در جهت مبارزه با بیماری خارج کردن منابع آلودگی با جمع آوری و از بین بردن برگهای آلوده است. 8- دارواش( Viscum . sp ) این بیماری نیمه انگلی بیشتر در درختان ممرز ، انجیلی ، نمدار دیده می شود که چویانان و دامداران از آن برای تغذیه دام خود استفاده می کنند . این گیاه انگل درختان می‌باشد ولی خسارت زیادی به آن‌ها نمی‌زند و گیاه انگلی خیلی مهمی نیست. بذر آن توسط پرندگانی از قبیل دارکوب در تنه درختان قرار می‌گیرد و جوانه می‌زند و رشد می‌کند. این گیاه دارای گل‌های زیبایی می‌باشد که حتی بعضی مواقع بخاطر گل‌های زیبای آن، آنرا از بین نمی‌برند و اجازه رشد آن را روی درخت می‌دهند .این گیاه ریشه خود را درون شاخه‌ها سایر درختان فرو کرده و شیره خام گیاه را گرفته سپس شیره خام را به شیره پرورده تبدیل کرده و استفاده می‌کند. واژهٔ دارواش در فارسی و گیلکی به معنی «علف درخت» است. دکتر معین تلفظ آنرا داروش ذکرکرده است. 9- قارچ عسلی ( Armillaria mella ) این قارچ بیشتر در درختان ممرز، افرا ، کلهو و توت دیده می شود . بیماری : بیماری ریشه آرمیلاریا ؛ پوسیدگی ریشه بند کفشی Armillaria عامل اون قارچ عسلی یا ارمیلاریا در برخی از گونه ها؛ قارچ ممکن است از ریشه به تنه داخلی انتقال یابد و موجب شانکر بالای ریشه آلوده شود در سوزنی برگ ها ی رزینی ، در اثر تراوش رزین در مجاورت ریشه آلوده ... گونه های آرمیلاریا موجب پوسیدگی سفید چوب می شود . ... ریزومورف ها اغلب به ریشه های آلوده می چشبند اما ممکن است به سطح ریشه های آلوده نشده هم بچسبند . این قارچ تا موقعی كه به حالت ژله ای یا عسلی در نیامده خوراكی هست 10- سوسک پوستخوار بزرگ نارون(scolytus scolytus ) حشره کامل اين سوسک به طول 4 الی 6 ميليمتر بوده و سر و پيش گرده آن سياه ، پيشانی آن پوشيده از موهای کوتاه و بالپوشها قهوه ای مايل به قرمز می باشد . لاروها معمولا ضمن فعاليت خود دالان مادری يک طرفه طويلی که طول آن 2 تا 3 سانتيمتر و گاهی تا 10 سانتی متر می رسد ، ايجاد می کنند. اين حشره ناقل بيماری قا رچی مرگ نارون می باشد و 1 يا 2 نسل در سال دارد. اين حشره در جنگل های شمال کشور و همچنين در استانهای تهران ، آذربايجان و فارس در زير پوست درختان نارون ، ممرز و آزاد مشاهده می شود. روش مبارزه : با توجه به اينکه سوسک پوستخوار نارون اغلب به درختان ضعيف ، مسن و بيمار حمله می کند، از اين رو برای مبارزه با اين آفت بايد اين نوع درختان را از عرصه جنگل ها قطع و خارج نمود تا بدين وسيله از حمله آفت به درختان سالم جلوگيری شود . روش شيميايی مبارزه با اين آفت سمپاشی درختان با سم متوکسی کلر می باشد. سوسك شاخك بلند رزاسه (كرم زرد شاخه خوار) Rosaceae branch borer Osphranteria coerulescens (Col.: Cerambycidae) در اكثر مناطق ميوه‌خيز كشور وجود دارد. به انواع درختان ميوه خانواده رزاسه يعني سيب، گلابي، به، گيلاس، هلو، زردآلو، بادام، آلو، گوجه، آلبالو، زالزالك، به ژاپوني، رز، سنجد و حتي به درختان نرك سيب، هلو و زردآلو حمله مي‌نمايد. لاروهاي اين حشره در شاخه‌هاي نازك بيد و نارون نيز مشاهده شده است. زيست‌شناسي زمستان را به صورت لارو در داخل شاخه يا تنه درختان خانواده رزاسه به سر مي‌برد. در اواسط بهار لارو پس از مقداري تغذيه به پيش شفيره، سپس تبديل به شفيره مي‌گردد. دوره پيش شفيرگي 5 تا 9 روز و شفيرگي 11 تا 20 روز به طول مي‌انجامد. سپس حشرات كامل ظاهر و با كمي تغذيه از شيره گلها شروع به جفت‌گيري و پس از چند ساعت الي چند روز به طور انفرادي رو شاخه‌ها در كنار جوانه‌ها تخمريزي مي‌كنند. رنگ تخمها نارنجي و شكل آنها مانند كاسه لاك‌پشت مي‌باشد. هر حشره ماده ممكن است 30 تا 75 عدد تخم بگذارد. دوره نشو و نماي جنيني 7 تا 8 روز پس از آن لارو مستقيماً داخل چوب شده و شروع به فعاليت مي‌نمايد. بطوريكه آغاز فعاليت آن را مي‌توان از روي پژمردگي برگهاي سرشاخه‌ها مشخص كرد. لارو اين سوسك با تغذيه از قسمتهاي داخلي سرشاخه‌ها و شاخه‌ها و گاهي تنه درختان كانالي ايجاد و داخل آنها را پوك و خالي مي‌كند به طوريكه با وزيدن باد قسمت‌هاي مورد حمله قطع گرديده مي‌افتند. دوره لاروي حدود 8 تا 9 ماده مي‌باشد. يك نسل در سال دارد. مبارزه 1ـ عوامل بازدارنده طبيعي: تعدادي از زنبورهاي خانواده Chalcididae , Torymidae ،Ichneumonidae از پارازيت‌هاي اين حشره به شمار مي‌روند كه Xorides coroyrensis از خانواده Ichneumouidae به عنوان پارازيتوئيد لارو بيشتر از بقيه گونه‌ها فعال مي‌باشد. 2ـ آب و اثر آن درجلب آفت: مشاهدات رجبي بيانگر اثر قاطع آب درجلب حشرات چوبخوار از جمله سوسك شاخك بلند رزاسه است. اگر به آب معني و سيعتري بدهيم يعني ميزان رطوبت نسبي هوا را نيز مشمول آن بدانيم در آن صورت آب مهمترين عامل جلب حشرات چوبخوار در كشور ما خواهد بود. آب اگر كم باشد گذشته از اين كه خود آن به عنوان يك عنصر بسيار مهم حياتي به حد كافي در اختيار گياه قرار نمي‌گيرد بلكه جذب مواد غذايي لازم در خاك نيز دچار اخلال و اشكال مي‌شود. آفتاب فراوان كشورمان يكي از عوامل مؤثر در شدت حمله حشرات چوبخوار است. آفتاب در دو جهت بسيار مشخص عمل مي‌نمايد. يكي اين كه با حرارت زيادي كه در نسوج گياهي ايجاد مي‌كند حشرات چوبخوار را كه به طور كلي حرارت دوست هستند جلب مي‌نمايد، دوم اين كه موجب تبخير سطحي شديد در گياه و خاك شده و در جريان عادي شيره يگاهي و اعمال فيزيولوژيك گياه اختلال ايجاد مي‌كند و در نتيجه موجب جلب حشرات چوبخوار مي‌گردد. بنابراين آبياري منظم به موقع تأثير به سزايي بر اين حشرات دارد. 3ـ تقويت درخت و خاك آن 4ـ هرس و معدوم نمودن شاخه‌هاي آلوده، چون لاروهاي در حال رشد در درون شاخه‌ها از بين مي‌روند. 5ـ سم‌پاشي با سموم سيستميك و نفوذي: توجه داشته باشيد زماني سموم سيستميك اثر مي‌كند كه لارو در مرحله سنين اوليه باشد. در پايان لازم است به اين نكته توجه داشته باشيم كه اين حشره به شدت به گلهاي سفيد جلب مي‌گردد و به تعداد زياد روي گلهاي سفيد رنگ به ويژه ازمك (Cardaria draba) به شكل گروهي ديده شده است. بدين معني كه از گلهاي جذب كننده اين آفت براي جمع‌آوري حشرات كامل بهره برد و آنها را نابود نمود. پروانه برگخوار صنوبر ( Gypsonoma acerina ) حشره کامل به عرض 1 تا 5/1 سانتی متر است و رنگ عمومی بدن آن خاکستری ، رنگ بالهای جلویی شکلاتی و رنگ بالهای عقبی آن خاکستری است . پروانه ماده 24 ساعت بعد از خروج از شفیره ، تخمهای خود را به طور انفرادی یا 2 تا 3تایی روی دمبرگ یا در امتداد رگبرگ اصلی یا روی دندانه های کناری برگ قرار می دهد. تخمها 5 تا 6 روز بعد به لارو تبدیل می شوند. لاروها ابتدا ازپارانشیم برگ تغذیه نموده و سپس کامل می شوند.لاروها با اتصال 2 تا 3 برگ ، لانه ای برای خود ساخته و تبدیل به شفیره می شوند. زمستانگذرانی این حشره به صورت لارو در شکاف تنه یا در زیر برگهای مرده است. لاروها در بهار ابتدا از جوانه ها و سپس از برگها تغذیه کرده و منجر به از بین رفتن جوانه ها و پژمردگی آنها و جارویی شدن شاخه می شوند. این آفت در نهالستانها و خزانه های صنوبر دیده شده و موجب خسارت می شود. روش مبارزه : مبارزه علیه حشره کامل در اردیبهشت ماه همزمان با پرواز و تخمریزی پروانه ها و یا اوایل فروردین ماه همزمان با شروع فعالیت تغذیه لاروهای زمستان گذران ، انجام پذیر می باشد. روش مناسب و عملی در مبارزه شیمیایی با این آفت ، استفاده از سموم نفوذی از قبیل سم متاسیستوکس به میزان یک در هزار همزمان با شروع فعالیت تغذیه لاروهای زمستان گذران می باشد. اهمیت جنگل جنگل تنها پوشیده از درخت، درختچه و گیاهان نیست این تنها شکل ظاهری جنگل است. از طرف دیگر خاک جنگل که شبکه بسیار وسیعی از ریشه های نباتات را در بر می گیرد محتوی موجودات بیشماری نظیر قارچ ها، باکتری ها و حیوانات کوچک است که در بنای ساختمان جنگل شریک می باشند. درون خاک روی گیاهان کوچک، درختچه ها و شاخه های درختان گروه بیشماری از جانداران مختلف زیست می کنند که از موجودات پست و کوچک از قبیل حلزون، کنه و انواع سخت بالپوش ها آغاز شده، به حیوانات عالی مانند پرندگان و پستانداران خاتمه می یابند. بنابراین تخریب جنگل فقط ختم به از بین رفتن درختان و درختچه های آن نمی شود. با تخریب جنگل پوشش گیاهی به تدریج از بین می رود و در نتیجه آن حشرات، حیوانات و پرندگانی که وابسته به این پوشش (درختی و علفی) بودند از بین خواهند رفت. جنگل ها جزو منابع تجدید شونده محسوب می گردند. هر چند اگر این موهبت الهی به درستی استفاده نشود و به شدت عاری از پوشش شود، فرایند احیاء آن بسیار به درازا می کشد. جنگل فواید بسیاری دارد که حفظ آن در مرحله اول به نفع خود بشر است. نابودی جنگل همیشه با دخالت مستقیم و غیر مستقیم انسان بوقوع پیوسته است. به عنوان مثال با انجام بهره برداری بی رویه و قطع یکسره در جنگل شرایط بروز سیل و طوفان و همچنین تشدید بیماری ها و آفات فراهم گردیده است. ذیلا برخی آز آفات و بیماریهای عمده جنگل تقدیم حضور می گردد باشد که مورد توجه واقع گردد. آفات و بیماری های عمده جنگل : 1- جوانه خوار بلوط (Tortix viridana ) این آفات بیشتر در درختان بلوط دیده می شود . پروانه فري يا كرم خراط (Leopard moth) Zeuzera pyrina (Lep: Cossidae) اين حشره به گونه‌هاي بسياري از درختان مثمر و غيرمثمر حمله مي‌كند. از درختان مثمر سيب ميزبان اصلي آن در ايران است ولي خسارت آن روي گلابي، به و گردو نيز ديده شده است. از گياهان غيرمثمر مي‌توان به افرا، بيدمشك، بيد، نارون، بوط و زبان گنجشك اشاره نمود. در دنيا 150 ميزبان براي آفت ذكر شده است. درخت سيب به اين آفت خيلي حساس و زود از پا درمي‌آيد در حاليكه گردو تا حدودي مقاوم است. زيست‌شناسي پروانه فري در ايران هر دو سال يك نسل دارد. زمستان را به صورت لاروهاي سنين مختلف در درون شاخه درختان ميزبان مي‌گذراند. در اواسط بهار لاروهايي كه رشدشان كامل شده تبديل به شفيره مي‌شوند و اواخر بهار شب‌پره‌ها به تدريج ظاهر مي‌شوند. حشرات ماده اصولاً هيچ نوعي تغذيه‌اي نداشته و به جهت سنگيني قادر به پرواز نيستند. پس از جفت‌گيري اغلب در مدخل سوراخ خروجي، شكاف ته و حتي روي زمين تخمريزي مي‌كنند. هر حشره ماده نزديك به هزار تخم مي‌گذارد. اين تخمها خوراك مناسبي براي مورچه‌ها هستند. به فاصله يك تا دو هفته تخم‌ها تفريخ شده و لاروهاي كوچكي خارج مي‌شوند. تغذيه اصلي لاروها از چوب شاخه و تنه است. لاروها ضمن تغذيه فضولات نارنجي رنگ خود را از سوراخ ورودي كه در ضمن سوراخ خروجي آنها نيز خواهد بود به صورت گلوله‌هاي كوچك و مدور بيرون مي‌ريزند. اين فضولات در پاي درختان مبتلا جمع مي‌شوند و اين خود يكي از راههاي بسيار آسان تشخيص وجود پروانه فري مي‌باشد. كانالهايي كه در داخل چوب بوسيله لارو اين حشره بوجود مي‌آيد مستقيم و حدود 30 تا 40 سانتيمتر طول دارد و بستگي به گونه ميزبان دارد. حمله اين آفت روي سيب استقرار ساير حشرات چوبخوار و مخصوصاً اسكوليت درختان ميوه و پروانه زنبور مانند را به دنبال خواهد داشت. چون دهانه خروجي دالانهاي لاروي پروانه فري محل مناسبي براي تخمريزي و در نتيجه خسارت پروانه زنبور مانند است. لاروها با تارهايي بسيار نارك كه با غدد دهاني خود مي‌سازد از شاخه‌اي به شاخه ديگر منتقل مي‌شوند. لاروها پس از تغذيه كامل تبديل به شفيره مي‌شوند. دوره شفيرگي 20 تا 40 روز طول مي‌كشد. در كرج اين زمان به تدريج از اوايل ارديبهشت ماه شروع و تا اوايل شهريورماه نزديك به 5 ماه اوليه ادامه دارد. پروانه‌هاي كامل پس از ظهور از همان سوراخ ورودي خارج مي‌شوند. کنتـــــــرل: 1ـ از دشمنان طبيعي اين آفت مي‌توان به مورچه‌هاي شكاري (عادت تخم‌خواري) و سن‌هاي Reduviidae (عادت لاروخواري) اشاره نمود. 2ـ رعايت اصول به زراعي، هرس و سوزاندن شاخه‌هاي خشك و آلوده از شدت خسارت‌هاي بعدي مي‌كاهد. 3- در موردي كه تعداد درختان آلوده كم باشد مي‌توان با فرو بردن مفتولي در درون سوراخهاي ورودي، لاروهاي آفت را از بين برد. 4ـ استفاده از قرص و خمیرهایی که گازهای سمی تولید می کنند. 5ـ امروزه در اكثر كشورهاي جهان از فرمون‌هاي جنسي به صورت تكنيك Mating disruption در قالب مبارزه تلفيقي عليه اين آفت استفاده مي‌شود. 6- بهترين موقع مبارزه شيميايي زماني است كه لاروهاي سن اول به قسمت‌هاي جوان گياه كه همان رگبرگها و دمبرگها و شاخه‌هاي نازك است حمله مي‌كنند در اين موقع چون عمق نفوذ لاروها هنوز چندان زياد نيست مي‌توان با استفاده از سموم نفوذي مؤثر براي از بين بردن آفت استفاده كرد. آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و 2درهزار دیازینون EC60% و 1 درهزار ۲- پروانه خانواده( Geametrida ) این آفت در درختان جنگلی از جمله انجیلی ، ممرز ، راش و... مرفولوژی: پروانه ها ظریف و به اندازه های کوچک تا متوسط ،بالها عریض و دارای خطوط موجدار ،ماده ها ممکن است بی بال باشند . رگبال Sc در بال عقب در قسمت قاعده خمیده شده و وارد زاویه بازوئی بال شده است. رگبال بازوئی (Cu) در بالهای جلو سه شاخه بنظر میرسند . تعداد پاهای کاذب لارو تکمیل نبوده و دارای دو یا سه جفت پای کاذب در انتها ی بدن و در وسط بدن فاقد پای کاذب هستند. و از اینرو بصورت وجبی یا نیم حلقه ای حرکت میکنند بدین ترتیب که قسمت انتهای بدن خود را نزدیک پاهای قفس سینه قرار داده و سپس جلوی بدن را حرکت میدهند . در صورت آشفته شدن قسمت جلوی بدن را بلند کرده و بی حرکت میمانند. زیست شناسی: لارو برگخوار و از آفات درختان غیر مثمر ،یک نسلی ،زمستان گذرانی شفیره از نظر تعداد گونه سومین خانواده در راسته بالپولکداران است. مثال Paleactrita sp و Alesophila sp لارو آفت درختان خزان کننده است . 3- ابریشم باف ناجور( Lymantria dispar ) این آفت و بیماری بر روی درختان جنگلی از قبیل بلوط ، ممرز ، انجیلی و انواع سوزنی برگان دیده می شود . ( Gypsy moth) Lymantria dispar (Lep: Lymantriidae) اين حشره آفتي است پلي فاژ و در دنيا به بيش از 500 گونه حمله مي‌نمايد. در ايران گاهي به حالت طغياني درمي‌آيد و به خصوص در نواحي شمال روي درختان جنگلي پهن برگ و درختان ميوه خسارت مي‌زند. زيست‌شناسي زمستان را به صورت تخم و در حالت دياپور سپري كرده و در اوايل بهار بتدريج تخمها تفريخ ولاروها خارج مي‌شوند. لاروها 45 تا 70 روز فعاليت برگخواري شديد از خود نشان مي‌دهد. انتقال لاروهاي جوان يا لاروسن اول بوسيله باد و بوسيله رشته‌هاي ابريشمي مي‌باشد. لارو پس از تغذيه در محل مناسبي تبديل به شفيره مي‌شود. شفيره بوسيله تارهاي ابريشمي به تنه درخت يا چيز ديگر خود را متصل مي‌كند. مرحله شفيرگي 10 تا 14 روز به طول مي‌انجامد. پروانه‌هاي ماده پس از خروج به علت سنگيني بدن خود قادر به پرواز دور نمي‌باشند و در همان حول و حوش محل خروج از شفيره پس از جفت‌گيري، تخمهاي خود را به صورت توده‌هاي بيضي شكل به تعداد 500 تا 2000 عدد در رويپوست صاف تنه و شاخه‌هاي جوان ميزبان و يا روي قسمت‌هاي مختلف درخت روي سنگ و روي كنده‌هاي بريده شده درخت قرار مي‌دهند. تخمها تا اندازه‌اي گرد و كرم رنگ هستند. از اواسط تابستان تا بهار آينده نزدگي خود را به حالت تخم مي‌گذارنند. مبازه 1ـ دشمنان طبيعي پارازيتوئيد شفيره Brachymeria intermedia (Hym.: Chalcididae) پارازيتوئيد لارو Exorista larvarum (Dip.: Tachinidae) پارازيتوئيد لارو Apanteles sp. (Hym.: Braconidae) 2ـ کنترل شیمیایی استفاده از ديفلوبنزورون (ديميلين) به نسبت 0.3 در هزار يا باکتری B.t به نسبت 2.5 تا 3 در هزار 4- شپشک پنبه ای راش( Cryptococcus fagi ) این بیماری بر روی درخت راش دیده می شود . شپشك پنبه اي راش Cryptococcus fagisuga Barspar با تغذيه از شيره درختان راش و همچنين انتقال قارچ مخرب نكتريا، ضعف و همچنين مرگ درختان را به دنبال دارد. نتايج حاصل از تجزيه و تحليل داده ها نشان مي دهد كه: الف) شپشك پنبه اي راش غالباً درختان راش را در ارتفاعات پايين تنه مورد حمله قرار مي دهد. ب) 23% از درختان راش منطقه با شدت هاي مختلف به اين آفت مبتلا هستند. ج) همبستگي شديدي بين فراواني آفت و قطر درختان راش مشاهده مي شود به گونه اي كه با افزايش قطر بر فراواني آفت افزوده مي گردد. د) بين فراواني آفت و ارتفاع از سطح دريا رابطه عكس وجود دارد، به عبارتي با افزايش ارتفاع از سطح دريا از فراواني آفت به نحو چشمگيري كاسته مي شود. م) در شيب هاي شمالي فراواني آفت به مراتب بيشتر از شيب هاي جنوبي و دامنه هايي از مناطق جنگلي است كه نور گير هستند. ن) بخش هايي از تنه درختان كه در جهت شمالي قرار داشته¬ اند بيشتر از جهت هاي جنوبي مورد حمله آفات قرار گرفته اند. با توجه به نتايج بدست آمده مي توان قضاوت نمود كه عامل نور و رطوبت نقش تعيين كننده اي در فراواني اين آفت دارند. لذا مديريت اصولي برگرفته از علم جنگل شناسي در راشستانها با توجه به نيازها و سرشت اكولوژيكي درختان راش از جمله مهمترين روش مبارزه با اين آفت محسوب مي شود. 5- مرگ هلندی نارون : این آفت و بیماری که بر روی درختان جنگلی از قبیل ملج و اوجا و آزاد دیده می شود که طی چند سال اخیر اغلب درختان از خانواده نارون را از بین برده و نسل این درختان در حال انقراض است و باید بیشتر به این درختان توجه شود . بیماری مرگ هلندی نارون یکی ازمهمترین بیماریهای آوندی است که تاکنون باعث بوجود آمدن اپیدمی های بسیار شدید و وسیعی دردنیا شده است. امروزه با توجه به ظهور گونه ها و نژادهای مهاجم تر بیماری، در راستای اقدامات مدیریتی علیه این بیماری، بهترین راه استفاده از گونه ها و واریته های مقاوم تشخیص داده شده است. در تحقیقی که توسط ميرمعصوم عراقي و همکاران در سال 1387 صورت گرفت میزان مقاومت سه گونه نارون چتری ( Umus carpinifolia var. umbraculifera Rehd)، ملج (U. glabra Huds ) و چینی (U. parvifolia Jacq ) دراثر مایه کوبی با 3 جدایه از قارچ Ophiostoma novo-ulmi تحت شرایط گلخانه ای مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون تعیین درصد پژمردگی و ریزش برگ نشان داد که نهالهای نارون چتری و ملخ دارای حساسیت بسیار زیادی به عامل بیماری هستند و پس از گذشت 8 هفته بطور کامل دچار پژمردگی شدند، ولی نهالهای نارون چینی پس از گذشت این مدت درصد پژمردگی کمی از خود نشان دادند. بررسی درصد پژمردگی نهالهاس از 8 هفته از زمان مایه کوبی نشان داد که نهالهای نارون چینی با 11-1 درصد در مقایسه با دو گونه دیگر به طور معنی داری (5%>P) حساسیت کمتری نسبت به جدایه های عامل بیماری نشان دادند. در این میان، جدایه On3 عامل بیماری نسبت به دو جدایه دیگر شدّت بیماری زایی بیشتری داشت. همچنین، این تحقیق نشان داد که به رغم مقاومت نسبی نارون چینی در برابر این بیماری، نژادهای جدید عامل بیماری از توان بیماری زایی بیشتری برخوردار هستند. استفاده از این گونه نارون، به عنوان گونه ای مقاوم نسبت به بیماری مرگ هلندی در سطح بسیار وسیع در کشور و نیز بکارگیری آن در برنامه های اصلاح نارون و جایگزینی آن به جای گونه های حساس نظیر نارون چتری و ملج در این مقاله بحث شده است. 6-خشکیدگی زربین ( Diplodia pinea ) این بیماری در درختان زربین دیده می شود و می توان زربینستان حسن آباد چالوس را نام برد این جنگل باستانی در تحدید این بیماری قرار دارد . این بیماری به صورت خشکیدگی از نوک درختان ضاهر شده که این خشکیدگی به تدریج به سمت پایین ادامه می یابد. گاهی خشکیدگی در فاصله 2-5/1 متری از نوک درخت متوقف می شود ولی در بسیاری از موارد پس از چندسال خشکیدگی کامل درخت را به دنبال خواهد داشت. بر روی تنه درختان آلوده نیز شکافهایی در امتداد طولی درخت بر پوسته تنه ایجاد شده که با ترشح صمغ همراه است. چوب ته در ناحیه خشک شده به رنگ قهوه ای بوده و این در حالیست که رنگ چوب در بخشهای زنده کاملاً سفید است. 7- لکه فیری افرا( Rhytisma acerinum )- این لکه بیشتر در درختان افرا (پلت ، شیردار ، کرب ) دیده مشود . نام علمی : Tar spot عامل بیماری Rhytisma acerinum Pers. Ex Fr. علائم: به محض آلودگی لکه های سبز مایل به زرد که معمولاً به صورت گروهی است روی برگها ظاهر می شود. در گونه های R. acerinum و R. punctatum لکه های کوچک به هم متصل شده و لکه های استرومایی بزرگ، سیاه و ضخیمی را که حدود 5/1-1 سانتیمتر قطر دارند به وجود می آورند. این لکه های استرومایی شبیه به لکه های قیر بوده و نام لکه قیری نیز به همین جهت برای این بیماری به کار رفته است. هرچند در گونه R. punctatum لکه ها به هم متصل نشده و لذا لکه های کوچک سیاه رنگ به طور مجزا و به صورت گروهی مشاهده می شوند. زیست شناسی R. acerinum: تصور می شود که لوله تندش قارچ از طریق روزنه های هوایی وارد گیاه شده و موجب آلودگی سلولهای اپیدرم و مزوفیل می شود. با رشد قارچ سلولها پاره شده و استرومایی با پوشش سیاه نازک تشکیل می گردد. پیکنیدهایی که درون استروما تشکیل می شوند تولید کنیدی می نمایند که این کنیدی ها آزاد شده و پراکنده می شوند، نقش کنیدی ها هنوز شناخته نشده است. با رشد و توسعه بیشتر رشته های هیف فرم جنسی یا آپوتسیم قارچ تشکیل می شود که سطح آنرا استرومای سیاه رنگ و ضخیمی می پوشاند. استروماها بعداً به هم متصل می شوند و لکه های بزرگ قیری تشکیل می دهند. آپوتسیم طی زمستان و اوایل پاییز مراحل تکاملی خود را درون برگهای ریخته شده می گذراند. در بهار استرومای سیاه رنگ پاره شده و آسکوسپورهای کشیده به خارج پرتاب می شوند. در آلودگی های شدید برگها می ریزند. کنترل: اهمیت بیماری معمولاً به حدی نیست که نیاز به کنترل باشد. تنها راه عملی در جهت مبارزه با بیماری خارج کردن منابع آلودگی با جمع آوری و از بین بردن برگهای آلوده است. 8- دارواش( Viscum . sp ) این بیماری نیمه انگلی بیشتر در درختان ممرز ، انجیلی ، نمدار دیده می شود که چویانان و دامداران از آن برای تغذیه دام خود استفاده می کنند . این گیاه انگل درختان می‌باشد ولی خسارت زیادی به آن‌ها نمی‌زند و گیاه انگلی خیلی مهمی نیست. بذر آن توسط پرندگانی از قبیل دارکوب در تنه درختان قرار می‌گیرد و جوانه می‌زند و رشد می‌کند. این گیاه دارای گل‌های زیبایی می‌باشد که حتی بعضی مواقع بخاطر گل‌های زیبای آن، آنرا از بین نمی‌برند و اجازه رشد آن را روی درخت می‌دهند .این گیاه ریشه خود را درون شاخه‌ها سایر درختان فرو کرده و شیره خام گیاه را گرفته سپس شیره خام را به شیره پرورده تبدیل کرده و استفاده می‌کند. واژهٔ دارواش در فارسی و گیلکی به معنی «علف درخت» است. دکتر معین تلفظ آنرا داروش ذکرکرده است. 9- قارچ عسلی ( Armillaria mella ) این قارچ بیشتر در درختان ممرز، افرا ، کلهو و توت دیده می شود . بیماری : بیماری ریشه آرمیلاریا ؛ پوسیدگی ریشه بند کفشی Armillaria عامل اون قارچ عسلی یا ارمیلاریا در برخی از گونه ها؛ قارچ ممکن است از ریشه به تنه داخلی انتقال یابد و موجب شانکر بالای ریشه آلوده شود در سوزنی برگ ها ی رزینی ، در اثر تراوش رزین در مجاورت ریشه آلوده ... گونه های آرمیلاریا موجب پوسیدگی سفید چوب می شود . ... ریزومورف ها اغلب به ریشه های آلوده می چشبند اما ممکن است به سطح ریشه های آلوده نشده هم بچسبند . این قارچ تا موقعی كه به حالت ژله ای یا عسلی در نیامده خوراكی هست 10- سوسک پوستخوار بزرگ نارون(scolytus scolytus ) حشره کامل اين سوسک به طول 4 الی 6 ميليمتر بوده و سر و پيش گرده آن سياه ، پيشانی آن پوشيده از موهای کوتاه و بالپوشها قهوه ای مايل به قرمز می باشد . لاروها معمولا ضمن فعاليت خود دالان مادری يک طرفه طويلی که طول آن 2 تا 3 سانتيمتر و گاهی تا 10 سانتی متر می رسد ، ايجاد می کنند. اين حشره ناقل بيماری قا رچی مرگ نارون می باشد و 1 يا 2 نسل در سال دارد. اين حشره در جنگل های شمال کشور و همچنين در استانهای تهران ، آذربايجان و فارس در زير پوست درختان نارون ، ممرز و آزاد مشاهده می شود. روش مبارزه : با توجه به اينکه سوسک پوستخوار نارون اغلب به درختان ضعيف ، مسن و بيمار حمله می کند، از اين رو برای مبارزه با اين آفت بايد اين نوع درختان را از عرصه جنگل ها قطع و خارج نمود تا بدين وسيله از حمله آفت به درختان سالم جلوگيری شود . روش شيميايی مبارزه با اين آفت سمپاشی درختان با سم متوکسی کلر می باشد. سوسك شاخك بلند رزاسه (كرم زرد شاخه خوار) Rosaceae branch borer Osphranteria coerulescens (Col.: Cerambycidae) در اكثر مناطق ميوه‌خيز كشور وجود دارد. به انواع درختان ميوه خانواده رزاسه يعني سيب، گلابي، به، گيلاس، هلو، زردآلو، بادام، آلو، گوجه، آلبالو، زالزالك، به ژاپوني، رز، سنجد و حتي به درختان نرك سيب، هلو و زردآلو حمله مي‌نمايد. لاروهاي اين حشره در شاخه‌هاي نازك بيد و نارون نيز مشاهده شده است. زيست‌شناسي زمستان را به صورت لارو در داخل شاخه يا تنه درختان خانواده رزاسه به سر مي‌برد. در اواسط بهار لارو پس از مقداري تغذيه به پيش شفيره، سپس تبديل به شفيره مي‌گردد. دوره پيش شفيرگي 5 تا 9 روز و شفيرگي 11 تا 20 روز به طول مي‌انجامد. سپس حشرات كامل ظاهر و با كمي تغذيه از شيره گلها شروع به جفت‌گيري و پس از چند ساعت الي چند روز به طور انفرادي رو شاخه‌ها در كنار جوانه‌ها تخمريزي مي‌كنند. رنگ تخمها نارنجي و شكل آنها مانند كاسه لاك‌پشت مي‌باشد. هر حشره ماده ممكن است 30 تا 75 عدد تخم بگذارد. دوره نشو و نماي جنيني 7 تا 8 روز پس از آن لارو مستقيماً داخل چوب شده و شروع به فعاليت مي‌نمايد. بطوريكه آغاز فعاليت آن را مي‌توان از روي پژمردگي برگهاي سرشاخه‌ها مشخص كرد. لارو اين سوسك با تغذيه از قسمتهاي داخلي سرشاخه‌ها و شاخه‌ها و گاهي تنه درختان كانالي ايجاد و داخل آنها را پوك و خالي مي‌كند به طوريكه با وزيدن باد قسمت‌هاي مورد حمله قطع گرديده مي‌افتند. دوره لاروي حدود 8 تا 9 ماده مي‌باشد. يك نسل در سال دارد. مبارزه 1ـ عوامل بازدارنده طبيعي: تعدادي از زنبورهاي خانواده Chalcididae , Torymidae ،Ichneumonidae از پارازيت‌هاي اين حشره به شمار مي‌روند كه Xorides coroyrensis از خانواده Ichneumouidae به عنوان پارازيتوئيد لارو بيشتر از بقيه گونه‌ها فعال مي‌باشد. 2ـ آب و اثر آن درجلب آفت: مشاهدات رجبي بيانگر اثر قاطع آب درجلب حشرات چوبخوار از جمله سوسك شاخك بلند رزاسه است. اگر به آب معني و سيعتري بدهيم يعني ميزان رطوبت نسبي هوا را نيز مشمول آن بدانيم در آن صورت آب مهمترين عامل جلب حشرات چوبخوار در كشور ما خواهد بود. آب اگر كم باشد گذشته از اين كه خود آن به عنوان يك عنصر بسيار مهم حياتي به حد كافي در اختيار گياه قرار نمي‌گيرد بلكه جذب مواد غذايي لازم در خاك نيز دچار اخلال و اشكال مي‌شود. آفتاب فراوان كشورمان يكي از عوامل مؤثر در شدت حمله حشرات چوبخوار است. آفتاب در دو جهت بسيار مشخص عمل مي‌نمايد. يكي اين كه با حرارت زيادي كه در نسوج گياهي ايجاد مي‌كند حشرات چوبخوار را كه به طور كلي حرارت دوست هستند جلب مي‌نمايد، دوم اين كه موجب تبخير سطحي شديد در گياه و خاك شده و در جريان عادي شيره يگاهي و اعمال فيزيولوژيك گياه اختلال ايجاد مي‌كند و در نتيجه موجب جلب حشرات چوبخوار مي‌گردد. بنابراين آبياري منظم به موقع تأثير به سزايي بر اين حشرات دارد. 3ـ تقويت درخت و خاك آن 4ـ هرس و معدوم نمودن شاخه‌هاي آلوده، چون لاروهاي در حال رشد در درون شاخه‌ها از بين مي‌روند. 5ـ سم‌پاشي با سموم سيستميك و نفوذي: توجه داشته باشيد زماني سموم سيستميك اثر مي‌كند كه لارو در مرحله سنين اوليه باشد. در پايان لازم است به اين نكته توجه داشته باشيم كه اين حشره به شدت به گلهاي سفيد جلب مي‌گردد و به تعداد زياد روي گلهاي سفيد رنگ به ويژه ازمك (Cardaria draba) به شكل گروهي ديده شده است. بدين معني كه از گلهاي جذب كننده اين آفت براي جمع‌آوري حشرات كامل بهره برد و آنها را نابود نمود. پروانه برگخوار صنوبر ( Gypsonoma acerina ) حشره کامل به عرض 1 تا 5/1 سانتی متر است و رنگ عمومی بدن آن خاکستری ، رنگ بالهای جلویی شکلاتی و رنگ بالهای عقبی آن خاکستری است . پروانه ماده 24 ساعت بعد از خروج از شفیره ، تخمهای خود را به طور انفرادی یا 2 تا 3تایی روی دمبرگ یا در امتداد رگبرگ اصلی یا روی دندانه های کناری برگ قرار می دهد. تخمها 5 تا 6 روز بعد به لارو تبدیل می شوند. لاروها ابتدا ازپارانشیم برگ تغذیه نموده و سپس کامل می شوند.لاروها با اتصال 2 تا 3 برگ ، لانه ای برای خود ساخته و تبدیل به شفیره می شوند. زمستانگذرانی این حشره به صورت لارو در شکاف تنه یا در زیر برگهای مرده است. لاروها در بهار ابتدا از جوانه ها و سپس از برگها تغذیه کرده و منجر به از بین رفتن جوانه ها و پژمردگی آنها و جارویی شدن شاخه می شوند. این آفت در نهالستانها و خزانه های صنوبر دیده شده و موجب خسارت می شود. روش مبارزه : مبارزه علیه حشره کامل در اردیبهشت ماه همزمان با پرواز و تخمریزی پروانه ها و یا اوایل فروردین ماه همزمان با شروع فعالیت تغذیه لاروهای زمستان گذران ، انجام پذیر می باشد. روش مناسب و عملی در مبارزه شیمیایی با این آفت ، استفاده از سموم نفوذی از قبیل سم متاسیستوکس به میزان یک در هزار همزمان با شروع فعالیت تغذیه لاروهای زمستان گذران می باشد.